" ဂရန္ဆိုတာ ဘာလဲ "

ဂရန္ဆိုတာ ဘာလဲ မသိတဲ့အျပင္ ေၾကးတိုင္နဲ႔ ေျမစာရင္းက ဂရန္ေပးတယ္လို႔ ထင္ေနသူေတံြ အမ်ားႀကီး ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ေျမစာရင္းက ဂရန္ေပးခြင့္ မ၇ွိပါ။ တည္ဆဥပေဒမ်ားတြင္ အာဏာ အပ္မထားပါ။ အ ေၾကာင္းတစ္ ရပ္အတြက္ သက္ေသခံအျဖစ္ ကူးေပးရတဲ့ သက္ေသခံ ေျမပံု ၁၀၅ ကိုေတာင္ ဂရန္မွတ္ေနတဲ့ သူက ၇ွိေသး... ဂရန္ အ ေၾကာင္း သိခ်င္ ရင္ ဖတ္ပါ...ဂရန္

၁။ ျမိဳ႕ေျမမ်ားမွာ လူေနထိုင္္ရန္ (Residential Purposes) အတြက္ျဖစ္ေစ၊ စီးပြါးေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ၿမိဳ႕ျပဖြံ႔ၿဖိဳးေရး၊ စည္ပင္ သာယာေရး စတဲ့ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ ျဖစ္ေစ၊ ၿမိဳ႕ေျမကို တနည္းနည္း အသုံး ျပဳလိုရင္ အစိုးရထံက ေျမငွားစာခ်ဳပ္နဲ႔ ေျမငွါးရမ္းသံုးစြဲခြင့္ ေလွ်ာက္ထားရပါတယ္။ ေျမငွားစာခ်ဳပ္ကို ဂရန္ (Lease) လို႔ ေခၚပါတယ္။ အပိုင္ သ ေဘာမ်ိဳး ခ်ထားတာကေတာ့ Grant လို႔ ေခၚပါတယ္။ အခုေတာ့ Grant ေရာ၊ Lease ေရာကို ဂရန္လို႔ဘဲ ေခၚၾကပါတယ္။

ဂရန္ေလွ်ာက္ထားျခင္း

၂။ အစိုးရေျမကို (ငွါးရမ္း)အသုံးျပဳလိုတဲ့ ပုဂၢလိကမ်ား၊ ဌာနဆိုင္ ရာ၊ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ အသင္းမ်ားအေနနဲ႔ သက္ဆိုင ္ရာ ခရိုင္ အ ေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန၊ ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိထံ လိပ္မူၿပီး ဂရန္ေလွ်ာက္ထားၾကရ ပါတယ္။ (ရန္ကုန္ မႏၲေလးမွာေတာ့ ၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္)။ အဲဒီအခါမွာ သက္ဆိုင္ ရာ ခရိုင္/ၿမိဳ႕နယ္မ်ားရွိ အ ေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနမ်ားက ေလွ်ာက္လႊာကို လက္ခံၿပီး အမွဳတြဲ ဖြင့္လွစ္ေဆာင ္ရြက ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ထိုေနာက္ အမႈတြဲကို ေၾကးတိုင္ႏွင့္ေျမစာရင္းဦးစီးဌာနရဲ႕ ၿမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္းဦးစီးဌာန ရံုးမ်ားထံသို႔ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေသာ ေျမ ဟုတ္-မဟုတ္ ႏွင့္ ေျမရာဇဝင္ကို စီစစ္ မွတ္ခ်က္ျပဳ ျပန္ၾကားေပးရန္ လႊဲေျပာင္း ေပးပို႔ေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီလို ေပးပို႔တဲ့ ၿမိဳ႕/ေျမ ဂရန္အမႈတြဲေတြကို ၿမိဳ႕နယ္ ေျမစာရင္းဦးစီးဌာနက မိမိဌာနမွာ ရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ကြက္ေျမပံု(Block Maps)၊ ေျမရာဇဝင္မွတ္တမ္း (1-A Register) ေတြနဲ႔ တိုက္ဆိုင္စိစစ္ၿပီး ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ေျမေနရာအတြက္ ေျမရာဇဝင္ မွတ္တမ္း ေဖၚျပေပးျခင္း၊ ယင္းေျမေနရာသည္ အစိုးရ ေျမလြတ္ေျမလပ္ ဟုတ္/မဟုတ္ ႏွင့္ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေသာေျမ Disposal Land ဟုတ္/မဟုတ္ မွတ္ ခ်က္ျပဳျခင္း၊ ျမိဳ႕ေျမဧရိယာအတြင္း က်ေရာက္ျခင္း ရွိ မရွိ နဲ႔ အစိုးရ အေဆာက္အဦးႏွင့္ အျခားကိစၥမ်ား အသုံးျပဳ ရန္ လ်ာထားေျမမ်ားအတြင္း က်ေရာက္ျခင္း ရွိ/မရွိ တို႔ကို စီစစ္ေပးျခင္း၊ ေျမတန္ဘိုးနဲ႔ ေျမငွားခမ်ား တြက္ခ်က္ေပး ျခင္း၊ စတဲ့ကိစၥရပ္ေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးရပါတယ္။

ဂရန္ထုတ္ေပးတာက ေထြ/အုပ္ ျဖစ္ၿပီး ေျမကို စိစစ္ေပးတာ က ေျမစာရင္းဌာန ျဖစ္ပါတယ္။ ဂရန္ခ်ထားေပးမႈအတြက္ ေထြ/အုပ္(G.A)ကသာ အဓိကတာ၀န္ခံ ေဆာင္ရြက္ပိုင္ ခြင့္ရွိၿပီး ေျမစာရင္းဌာနက ေျမပံု(ေျမစာရင္း-၁၀၅)၊ ေျမရာဇ၀င္ (ေျမစာရင္း-၁၀၆) နဲ႔ ေျမေပၚလက္ရွိျဖစ္မႈ အေျခ အေနကိုသာ စိစစ္ျပန္ၾကားရန္ တာ၀န္ခံရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျမဆိုရင္ ေျမစာရင္းက လုပ္တာဘဲဆိုတဲ႔ အစြဲရွိေလေတာ့ ဂရန္ကိစၥဆိုရင္ ေျမစာရင္းဌာနကိုခ်ည္း ဦးတည္ၿပီး ေျမစာရင္းက မတရား ဂရန္ထုတ္ေပးထားပါတယ္ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ တိုင္ တိုင္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဂရန္ခ်ထားျခင္း လုပ္ငန္းအတြက္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ေျမႏွင့္အခြန္ေတာ္ လက္စြဲဥပေဒ၊ အထက္ျမန္မာျပည္ ေျမႏွင့္အခြန္ေတာ္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ၊ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ ႏွင့္ေက်းရြာေျမမ်ားဥပေဒတို႔က ျပဌာန္းထားရွိတဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြနဲ႔ ဌာန ၂ ခုရဲ႕ သမားစဥ္ လုပ္ငန္းေတြကို သတ္မွတ္ထားၿပီးသား ျဖစ္တာကို တိုင္တန္းတဲ့သူေတြ ေသေသခ်ာခ်ာ သေဘာ မေပါက္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဂရန္ ဆို ေျမစာရင္းက ထုတ္ေပးေနတယ္ ထင္ၾကလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂရန္ကိစၥမွာ ေျမစာရင္းတာ၀န္က ေျမပံုေရးကူးေပး ျခင္းနဲ႔ ေျမရာဇ၀င္ ျပန္ၾကားျခင္းသာ ျဖစ္ၿပီး အဓိက တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ရတာ GAD က ေကာ္လိပ္ေတာ္ေတြ ေဆာင္ရြက္ရတယ္ဆိုတာ မသိတဲ့ လူ အမ်ားႀကီးပါ။

ဂရန္လုပ္ငန္း၌ ေၾကး/ေျမ၏အခန္းက႑

၃။ အမွန္ကေတာ့ ဂရန္အမႈတြဲကို တာ၀န္ခံေဆာင္ရြက္တာ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန ေကာ္လိပ္ေတာ္ အရာရွိရံုးက ျဖစ္ေပမဲ့ ဂရန္ေလွ်ာက္မဲ့ေျမကို ေျမပံုေရးဆြဲေပးရတာ၊ ေျမရာဇ၀င္ ထုတ္ျပန္ေပးရတာအျပင္ ဂရန္ေပး ႏိုင္တဲ့ ေျမ ဟုတ္-မဟုတ္ကို ဌာနရွိ ေျမပံု၊ ေျမရာဇ၀င္၊ မွတ္တမ္း၊ အေထာက္အထားမ်ား နဲ႔ တိုက္ဆိုင္စိစစ္ မွတ္ခ်က္ျပဳရတာက ေျမစာရင္းဌာနျဖစ္ေလေတာ့ ဂရန္ထုတ္ေပးႏိုင္ဘို႔ ေျမစာရင္းက တာ၀န္ယူထားရတဲ့ က႑ ကလည္း မေသးပါဘူး။ ဂရန္ေပးသင့္တဲ့ေျမ မဟုတ္ရင္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေျမစာရင္းဌာနအေနနဲ႔ ေထာက္ျပရမဲ့ တာ၀န္ ရွိ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေပါင္းစားရင္ အရိုးေတာင္ႏူးတယ္ ဆိုတဲ့ ေခတ္ႀကီးမွာ သမားစဥ္ေတြလည္း ပ်က္သြား တယ္ထင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုတဲ့ တေသြး တသံ တမိန္႔နဲ႔ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ တာ၀န္ေပးအပ္မႈ ကို စိတ္ပါသည္ျဖစ္ေစ မပါသည္ျဖစ္ေစ ေအာင့္အည္း ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့ရတဲ့ ကာလေတြကလည္း တေမ့့တေမာ ဆိုေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြအႀကိဳက္ လိုက္လုပ္ေပးရာက စာအုပ္ႀကီးေတြ၊ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေတြကို အေလးမထား အဖတ္အရႈ အေလ့အလာ မရွိေတာ့ဘဲ ၾကံဳသလို ျဖစ္သလို လုပ္ေပးတတ္သြားတဲ့ အက်င့္ဆိုး စြဲသြားၾကတာ ဌာန တိုင္းလိုလို ျဖစ္ေတာ့ကာ ေထြအုပ္နဲ႔ ေျမစာရင္းလည္း မိုးခါးေရေသာက္တဲ့အထဲ ေရာေယာင္ပါသြားတာ မဆန္းပါ။

အခုေခတ္ ဂရန္တခိ်ဳ႕ဥပေဒနဲ႔ ညီရဲ႕လား

၄။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းကို အေလးမထားခဲ့တဲ့ ကာလေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ယခုအခါမွာေတာ့ ဂရန္အမႈတြဲ ေတြ ေျမစာရင္းဌာနကို ေပးပို႔လာတဲ့အခါ ျမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္းဦးစီးဌာနရံုးေတြဟာ ၿမိဳ႕နဲ႔ေက်းရြာေျမမ်ား လက္စြဲဥပ ေဒမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတိုင္း မိမိတို႔ ေဆာင္႐ြက္ေပးရမဲ့ ကိစၥေတြကို ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္နဲ႔အညီ နည္းလမ္းတက်၊ စနစ္က်နစြာ ေဆာင္႐ြက္ေပးမႈ မရွိေတာ့တာေတြ၊ ျပည့္စံုစြာ စီစစ္ မွတ္ခ်က္မျပဳေတာ့တာေတြကို ေတြ႔ရွိ လာရပါတယ္။ ေျမစာရင္းဌာနအေနနဲ႔ ပဲခူးဆားလို ေနရာတကာ ပါေနရေတာ့ တျခားအလုပ္ေတြ ပိလြန္းတဲ့ အခါ ၿမိဳ႕ေျမကိစၥေတြကို လွည့္မၾကည့္ႏိုင္တာလဲ ပါပါတယ္။ စနစ္တက် မစိစစ္ေတာ့ဘဲ အလြယ္တကူ ေဆာင္ရြက္ လိုက္တဲ့အခါ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိသြားၿပီး အစိုးရေျမလြတ္ေျမလပ္ မဟုတ္တဲ့ အျခားေျမမ်ား (ဥပမာ- သစ္ေတာ ႀကိဳးဝိုင္းေျမ၊ မီးရထားေျမ၊ လမ္းေျမ၊ ဆည္ေျမာင္းေျမ၊ စည္ပင္သာယာပိုင္ေျမ၊ အစိုးရ ဌာန/ ပုဂၢလိကသို႔ ခ်ထား ၿပီးေျမ) စတာေတြကို အစိုးရက ခ်ထားေပးႏိုင္သည့္ ေျမ Land at the disposal by Government လို႔ မွားယြင္း မွတ္ခ်က္ျပဳျခင္း၊ ယင္းေျမမ်ားကို ဂရန္ခ်ထားေပးရန္ ေထာက္ခံျခင္း၊ စတဲ့ လြဲမွားတဲ့ မွတ္ခ်က္ျပဳ ျပန္ၾကားမႈေတြ ျဖစ္လာရၿပီး အျခား မသက္ဆိုင္သူေတြအတြက္၊ ခ်ထား မေပးသင့္တဲ့ အစိုးရဌာနပိုင္ေျမမ်ား၊ အစိုးရ သီးသန္႔ထား တဲ့ ေျမမ်ားေပၚမွာ ပုဂၢလိကမ်ားကို ဂရန္ထုတ္ေပးရန္အထိ ေထာက္ခံေပးခဲ့ျခင္းမ်ား ရွိသြားၾကပါတယ္။ ေျမစာရင္း ဌာနရဲ႕ ေျမရာဇဝင္ကို လြဲမွားစြာ မွတ္ခ်က္ျပဳ ေထာက္ခံေပးခ်က္အေပၚ မူတည္ၿပီး မခ်ထားသင့္တဲ့ ေျမမ်ား/ ဂရန္ခ် ထား မေပးႏိုင္တဲ့ေျမမ်ားကို ေျမငွါးဂရန္ ထုတ္ေပးမိခဲ့လို႔ ျပႆနာ ျဖစ္ပါြးရတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြ၊ အရႈပ္အရွင္း ျဖစ္ရတာ ေတြ အမ်ားႀကီး ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ မေန႔ တေန႔ကထိ ေျမစာရင္းနဲ႔ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနမွာ ဂရန္ေျမ အရႈပ္အရွင္းအတြက္ အေရးယူခဲ့ရ သူေတြ ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျမစာရင္းဝန္ထမ္းေတြကို ေျမရာဇဝင္ မွတ္တမ္း မွားယြင္းထုတ္ေပးမွု အတြက္နဲ႔ ေျမပံုအမွား ထုတ္ေပးမႈအတြက္ အေရးယူခံရတဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြလည္း နားမဆန္႔ေအာင္ ၾကားဘူးၾကမွာပါ။ G.A နဲ႔ အျခားဌာနက ဆရာေတြလည္း ထိတာပါဘဲ၊ စစ္ကိုင္းတိုင္းက ဂရန္မွား ေပးမိတဲ့ ခရိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးတို႔၊ ေမာ္လၿမိဳင္ရဲတပ္ဖြဲ႔ေျမ အငွါးခ်တဲ့ကိစၥအတြက္ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းအဆင့္ တာဝန္ ရွိသူတို႔ စသည္ျဖင့္ ေျမကိုင္သြားတာေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ ေျမဆိုတာ ဒီဖက္ေခတ္မွာ တန္ဘိုးျမင့္ ပစၥည္းတစ္ရပ္ ျဖစ္လာေနေတာ့ အကိုင္အတြယ္မွားခဲ့ရင္ တစ္ခ်ိန္မွာ အရိုးတြန္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ ဌာနက လူငယ္ ေသြး သစ္ေတြအတြက္ေရာ ျပင္ပက ဗဟုသုတအျဖစ္ သိမွတ္ခ်င္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ပါ ဂရန္ခ်ထားမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သိသင့္တဲ့ အခ်က္ေလးေတြ၊ သမားစဥ္ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေလးေတြကို တင္ျပ ေပးလိုက္ပါတယ္။

မည္သည့္ေျမမ်ားကို ဂရန္ခ်ထားႏိုင္သလဲ

၅။ ဂရန္အေၾကာင္း ေျပာၾကတဲ့အခါ ၿမိဳ႕ေျမဆိုတာ ဘာလဲ၊ အစိုးရမွ စီမံခ်ထားႏိုင္ေသာ ေျမဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတာကို အစျပဳ ေျပာရပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေျမ အ၀န္းအ၀ိုင္းအတြင္း က်ေရာက္ၿပီး အစိုးရမွ ခ်ထားႏိုင္ေသာေျမ ျဖစ္မွ သာလွ်င္ ဂရန္ေပးလို႔ ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ၿမိဳ႕ေျမနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တည္ဆဲဥပေဒ ၫႊန္ၾကားခ်က္၊ လုပ္ထုံး လုပ္နည္း လမ္းၫႊန္ခ်က္အခ်ိဳ႕နဲ႔ ေဝါဟာရ ရွင္းလင္းခ်က္ေတြကို ေအာက္ပါအတိုင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖၚျပလိုပါတယ္။

(က) အစိုးရစီမံခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ( LAND AT THE DISPOSAL OF GOVERNMENT)

အစိုးရမွစီမံခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ (Land at the disposal of Government) ဆိုတာကေတာ့ ၿမိဳ႕ေျမမွာ အသံုးမ်ားတဲ့ ေဝါဟာရတစ္ခုပါ။ Disposal Land လို႔ ေဖၚၾကပါတယ္။ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ျမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ားအက္ဥပေဒ ပုဒ္မ (၂)၊ ပုဒ္မ (၃)၊ ပုဒ္မ (၄) တို႔မွာ ေဖၚျပထားခ်က္အရ ၿမိဳ႕ေျမ ႐ြာေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဧရိယာအတြင္း က်ေရာက္ၿပီး မည္သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ် အစိုးရ အေနျဖင့္ အပိုင္ျဖစ္ေစ၊ အငွားျဖစ္ေစ ေပးအပ္ခ်ထားျခင္း၊ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ (သို႔) ေျမရွင္ ဆိုင္ရာဆိုင္ခြင့္ အတြက္ မည္သူ႔ကိုမွ် ေပးအပ္ထားျခင္း မရွိေသးတဲ့ ေျမမ်ား၊ လက္ရွိ ဦးပိုင္ေပါက္ ပိုင္ဆိုင္ထားျခင္း မရွိတဲ့ ေျမမ်ား၊ မည္သူမွ် လက္ဝယ္ထားရွိပိုင္ခြင့္ မရရွိေသးတဲ့ ေျမမ်ားကို ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီ အစိုးရမွ ခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ ေျမထဲမွာ လူေနထိုင္ရန္အတြက္လည္းေကာင္း၊ စိုက္ပ်ိဳး ေရးအတြက္လည္းေကာင္း၊ အသံုးျပဳခြင့္ ရရွိထားတဲ့၊ သံုးေနတဲ့ ေျမေတြ မပါရပါဘူး။ ထို႔အတူ ရံုး၊ စက္ရံု အလုပ္ရံု၊ တပ္ရင္းတပ္ဖြဲ႔၊ မီးရထား၊ သစ္ေတာ၊ ဆည္ေျမာင္း၊ လမ္း တံတားစတဲ့ အစိုးရဌာနမ်ားမွ အသံုး ျပဳရန္ သတ္မွတ္ထားၿပီးတဲ့ ေျမမ်ားလည္း မပါဝင္ပါဘူး။ ထို႔အတူ သာသနာ၊ သုႆန္၊ အင္းအိုင္ စတဲ့ သီးျခား သတ္မွတ္ ခ်ထားေပးၿပီး ေျမမ်ားလည္း မပါဝင္ပါဘူး။ ယခင္က Disposal Land ျဖစ္ခဲ့လို႔ ေျမငွား ဂရန္ ထုတ္ေပးထားတဲ့ ေျမသည္ပင္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ ေျမျဖစ္ေသာ္လည္း အဆိုပါ ထုတ္ေပးထားတဲ့ ေျမငွား ဂရန္ သက္တမ္းကုန္ဆံုးျခင္း မရွိေသးသမွ် အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေျမအျဖစ္ ခ်ထားေပးလို႔ မရႏိုင္ေသးပါ ဘူး။ ဂရန္သက္တမ္းအရ သံုးစြဲခြင့္ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ေျမကို (Land at the disposal of Government) အစိုးရမွ ခ်ထားႏိုင္ေသာေျမလို႔ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို ခ်ေပးျပီးျဖစ္ေနတဲ့ သက္ တမ္းအတြင္း သက္တမ္းမကုန္မခ်င္း ယင္းေျမကြက္ကို အျခားတစ္ေယာက္သို႔ ေျပာင္းလဲခ်ထား၍ မရပါ ဘူး။ ခ်ထားလိုရင္ေတာ့ မူလအမွွဳတြဲကို ျပန္လည္ ဖ်က္သိမ္းေပးရပါမယ္။ (မူလခ်ထားေပးမႈကို ျပန္ဖ်က္မွ အစိုးရေျမလြတ္ ျပန္ျဖစ္၊ ဒါမွသာ ေနာက္ တစ္ေယာက္ကို ခ်ႏိုင္ပါတယ္)။ သက္တန္းမကုန္ေသးတဲ့ေျမကို ခ်ထားမိရင္ Law of Contract ပဋိဥာဥ္ဥပေဒကို ေဖါက္ဖ်က္ရာ က်ပါတယ္။

ေျမတစ္ကြက္ကို ဂရန္ ခ်ထားေပးႏိုင္ရန္မွာ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ ရွိေသာေျမ ျဖစ္မွသာလွ်င္ ခ်ထားေပးႏိႈင္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ဟုတ္/မဟုတ္အတြက္္ ေျမယာ မွတ္တမ္း ထိန္းသိမ္းကိုင္တြယ္တဲ့ ေျမစာရင္းဌာနရဲ႕ မွတ္ခ်က္ဟာ အလြန္ အေရးပါတယ္ဆိုတာ သတိျပဳ ရပါမယ္။ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ မဟုတ္ရင္ မဟုတ္ေၾကာင္းကို ေျမစာရင္းရဲ႕ ျပန္ၾကားခ်က္ မွာ တိတိက်က် ေဖၚျပရန္ လိုပါတယ္။ (ၿမိဳ႕ေျမမွဴးကိုယ္တိုင္က Disposal Land ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ မသိရင္ေတာ့ မွတ္ခ်က္အမွားအယြင္းေတြကို ေကာ္လိပ္ေတာ္အႀကိဳက္ လိုက္လို႔ဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ မိမိ ကိုယ္တိုင္ အဂတိတရား မကင္းလို႔ျဖစ္ျဖစ္ မွတ္ခ်က္ျပဳမိႏိုင္ပါတယ္)။ အစိုးရ ဌာနပိုင္ေျမ၊ အျခား ပုဂၢလိကမွ တရား ဝင္ဂရန္ ရရွိ၍ လက္ရွိထားေသာေျမ၊ သာသနာေျမ၊ လမ္းေျမ၊ မီးရထားေျမ၊ သစ္ေတာေျမ၊ ၿမိဳ႕ေျမ မဟုတ္တဲ့ လ/န (၃၉) မရရွိေသးတဲ့ လယ္ယာေျမ၊ စသည္တို႔ကို အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိ ေသာေျမ ဆိုၿပီး ေျမစာရင္းဌာန တာဝန္ရွိသူမ်ား အေနနဲ႔ လံုးဝမွတ္ခ်က္ မျပဳဘို႔ သတိခ်ပ္ေစလိုပါတယ္။

( ခ ) ၿမိဳ႕ေျမေနထိုင္ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ( Right of Land)

ျမိဳ႕မ်ားအတြင္းမွာ ရွိတဲ့ေျမေတြကို အစိုးရက ခ်ထားသတ္မွတ္ေပးတဲ့ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ၁၈၉၈

ခုႏွစ္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ျမိဳ႕ႏွင့္ေက်းရြာ ေျမမ်ား အက္ဥပေဒ အခန္း-၂၊ ပုဒ္မ-၇ ႏွင့္ ၈ တို႕မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း

ေဖၚျပထားပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္မ်ားႏွင့္ ညီညြတ္မွသာ ေျမေပၚ ေနထိုင္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။

ပုဒ္မ ၇ ။ ေအာက္ပါ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားမွအပ အျခားမည္သည့္ ဆိုင္ရာဆိုင္ခြင့္ကိုမွ် ၿမိဳ႕ႏွင့္ ေက်းရြာေျမမ်ားတြင္ မရွိေစရ။

(က) အစိုးရမွ ခ်ထားသည့္ အပိုင္ဂရန္၊ အငွါးဂရန္အရ ရွိသည့္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊

(ခ) ကာလစည္းကမ္းသတ္ဥပေဒ (Limitition Act) အရ ပိုင္ဆိုင္ေသာအခြင့္အေရး။

(ဂ) ပုဒ္မ ၈၊ ပုဒ္မ ၉၊ ပုဒ္မ ၁၀ တို႔တြင္ သတ္မွတ္ ေဖၚျပထားေသာ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊

(ဃ) အထက္ ပုဒ္မ ၇၊ ပုဒ္မခြဲ (က)၊ (ခ)၊ (ဂ)၊ တို႔ပါ အခြင့္အေရးကို မူလပိုင္ဆိုင္သူထံမွ တရားဥပေဒႏွင့္အညီ လႊဲေျပာင္းရယူခံစားခြင့္၊

ပုဒ္မ ၈ ။ စာရင္း၀င္ၿမိဳ႕မ်ား (Scheduled Town) ႏွင့္ အစိုးရမွ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးထား ေသာ ေျမမ်ားမွအပ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ညီညြတ္သူ မည္သူမဆို (Landholder’s right) ေျမရွင္ ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးကို ရရွိေစရမည္။

(က) ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်းရြာေျမမ်ား ျပဌာန္းအတည္မျဖစ္မီ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၂ ႏွစ္မွ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ ဘာလ ၉ ရက္ေန႔ထိ ေျမကို တဆက္တည္း ပိုင္ဆိုင္ လက္ရွိထားလာသူ၊

(ခ) သို႔မဟုတ္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ မတိုင္မီ အခ်ိဳ႕ေသာကာလႏွင့္ ယင္းေန႔ ေနာက္ပိုင္း လက္ရွိျဖစ္ေနေသာ ကာလ ၂ ရပ္ေပါင္း ၁၂ ႏွစ္ကာလျပည့္ေအာင္ ေျမကို လက္ရွိ ထား ပိုင္ဆိုင္လာေသာသူ၊

(ဂ) သို႔မဟုတ္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔မွစ၍ ေနာက္ပိုင္း ၁၂ ႏွစ္ကာလတိုင္ တဆက္တည္း ေျမကို ပိုင္ဆိုင္လက္ရွိထားလာၿပီး ယင္းကာလမ်ား၌ ၄င္းေျမႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ အရပ္ရပ္ေျမခြန္ေတာ္မ်ား၊ အစိုးရသို႔ ေပးသြင္းရမည့္ အခြန္အခမ်ား public demands ကို ထမ္း ေဆာင္လာသူ၊

မည္သူမဆို ေျမပိုင္အခြင့္အေရး ရရွိေစရမည္။

ပုဒ္မ ၉ ။ စစ္ေတြ၊ ပုသိမ္ႏွင့္ ျပည္ၿမိဳ႕မ်ားအတြက္

(က) စစ္ေတြေျမမ်ားအတြက္ ၁၈၅၂ ဧၿပီလ ၁ ရက္မွစ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ထိ္ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊

(ခ) ပုသိမ္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၈၇၆ ဇန္န၀ါရီလ ၁ ရက္မွ စ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ထိ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊

(ဂ) ျပည္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၈၇၀ ဇန္န၀ါရီလ ၁ ရက္မွ အစျပဳ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ထိ္ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊

မည္သူမဆို ေျမပိုင္အခြင့္အေရး ရရွိေစရမည္။

ဆိုၿပီး ၿမိဳ႕ေျမေပၚမွာ ပိုင္ဆိုင္ရမဲ့ အခြင့္အေရးေတြ သတ္မွတ္ေပးခဲ့တာ ေတြ႔ရပါတယ္။

ၿမိဳ႕ေျမအတြင္း ေျမခ်ထားေပးမႈ အမ်ိဳးအစားမ်ား

၆။ ၿမိဳ႕ေျမလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ေျမေတြကို အစိုးရက ေကာ္လိပ္ေတာ္မွတဆင့္ အမ်ားျပည္သူနဲ႔ ေျမအသံုးခ် လိုတဲ့ ဌာန/အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ခ်ထားတဲ့အခါ အသံုးခ်မႈကိုမူတည္ၿပီး အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားခ်ထားပါတယ္။ လူေန ထိုင္ရန္္၊ အေဆာက္အဦး ေဆာက္လုပ္ရန္၊ စက္မႈလုပ္ငန္း၊ စီးပြါးေရးလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ရန္၊ သုႆန္ေျမအျဖစ္ အသံုးျပဳရန္၊ သာသနာေျမအသံုးျပဳရန္၊ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးအတြက္ ပန္းျခံ၊ အားကစားကြင္း၊ ေဆးရံု၊ ေက်ာင္း၊ ကူးတို႔ဆိပ္၊ ေစ်း၊ တပ္ၿမိဳ႕ေဆာင္ရြက္ရန္ စသည္ျဖင့္ ခ်ထားေပးႏိုင္ပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ ၿမိဳ႕ေျမအတြင္း လယ္ ယာ စိုက္ပ်ိဳးရန္အတြက္ပါ ခ်ထားေပးခဲ့ေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္း စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းအတြက္ လိုင္စင္/ဂရန္ မခ်ေပးေတာ့ ပါဘူး။ ေျမကို ဘယ္လိုပံုစံနဲ႔ခ်ထားသလဲဆိုေတာ့ အငွါးပတၱာ၊ ဂရန္၊ လိုင္စင္ စတဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ခ်ထားပါတယ္။

Section 16 : Land at the disposal of Government may be disposed of -

(a) By grant or lease, conferring such interests therein and on such condition as the Governor may be by rule prescribe ;

(b) By license of the Revenue-officer.

(က) အပိုင္ဂရန္ (Revenue free Grant)

ေခါင္းစည္းကိုက Instrument of Grant for Religious / Public Purposes ဆိုေတာ့ သာသနာေရးကိစၥ ေတြ၊ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးငွါ ေဆာင္ရြက္မဲ့ကိစၥေတြအတြက္ ခ်ထားေပးရမဲ့ ဂရန္အမ်ိဳးအစား ဆိုတာ ရွင္းျပဘို႔ မလိုေတာ့ပါဘူး။ ေလွ်ာက္ထားခ်ေပးတဲ့ ကိစၥရပ္အတြက္ အသံုးျပဳေနသမွ် ကာလပတ္လံုး ေျမခြန္စည္းၾကပ္ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳထားတဲ့ ဂရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ သက္တန္း မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ခ်ထားခဲ့တဲ့ ေျမတကြက္လံုးျဖစ္ေစ၊ ေျမ ကြက္ရဲ႕ တစိတ္တပိုင္း ျဖစ္ေစ၊ ခ်ေပးတဲ့ လုပ္ငန္းရပ္ကို အသံုးမျပဳဘဲ အျခားကိစၥရပ္ ေျပာင္းလဲ အသံုးခ်ထားခဲ့ရင္ ေတာ့ တကြက္လံုးကို ေျမခြန္ ထိုက္သင့္ေစရမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒါ့အျပင္ မူရင္း ခြင့္ျပဳထားတဲ့ ကိစၥရပ္အတိုင္း မသံုးဘဲ အျခားကိစၥကို ေျပာင္းလဲ အသံုးျပဳလွ်င္ျဖစ္ျဖစ္၊ အသံုးျပဳခြင့္ ေပးထားတဲ့ ေျမေပၚက အေဆာက္အဦး ေက်ာင္း ကန္ ဇရပ္ေတြက အသံုးမျပဳႏိုင္ေတာ့ ေလာက္ေအာင္ကို ပ်က္စီး ယိုယြင္းေနၿပီး ျပင္ဆင္မႈ မရွိ၊ လူသူ ကင္းမဲ့ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္မွဳ မရွိတဲ့ အေျခအေနတိုင္ ေရာက္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေျမေပၚက အေဆာက္အဦ ေတြေရာ၊ ေျမကိုပါ အစိုးရက ျပန္သိမ္းႏိုင္ပါတယ္။ ဂရန္ခ်ထားတဲ့ ပံုစံက Land Revenue II / Grant ပံုစံ ျဖစ္ပါတယ္။

( ခ ) ႏွစ္ရွည္အငွားဂရန္ ( Long Term Lease)

ေလွ်ာက္ထားေသာ ေျမကြက္ေပၚမွာ တာရွည္ခိုင္ခန္႔တဲ့ တိုက္တာ၊ အိမ္၊ အေဆာက္အဦးမ်ား အခိုင္အမာ ေဆာက္လုပ္ထားခဲ့မယ္ဆိုရင္ ႏွစ္ရွည္ဂရန္ ခ်ထားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဂရန္ပံုစံက သက္တန္းကုန္ရင္ အသစ္လဲ လွယ္ ေပးခြင့္ရွိတဲ့ ဂရန္နဲ႔ အသစ္လဲလွယ္ခြင့္ မရွိတဲ့ ဂရန္အတြက္ ပံုစံ ခြဲျခား ေပးရပါတယ္။ ဂရန္သက္တန္းက သာမန္အားျဖင့္ေတာ့ တစ္ႀကိမ္ခြင့္ျပဳရင္ ႏွစ္(၃ဝ) အထိ ျဖစ္ပါတယ္။ ရန္ကုန္မွာက်ေတာ့ ႏွစ္ (၆၀) ခြင့္ျပဳပါတယ္။

ႏွစ္(၃ဝ) ဂရန္ကို အႏွစ္ (၃ဝ) သက္တမ္း ကုန္ဆံုးတိုင္း အသစ္ လဲလွယ္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ (With the power of Renewal up to Ninety years) ဂရန္နဲ႔ အႏွစ္(၃ဝ) ျပည့္တာနဲ႔ သက္တမ္းထပ္မံ၍ လဲလွယ္ခြင့္မရွိဘဲ သက္တန္းကုန္ဆုံးေသာ (Without the power of Renewal) အသစ္လဲလွယ္ပိုင္ခြင့္ မရွိေသာဂရန္ ဆိုၿပီး (၂) မ်ိဳး ခြဲျခားပါတယ္။

အႏွစ္ (၃ဝ) သက္တမ္းကုန္ဆံုးတိုင္း (With the Power of Renewal up to Ninety Years) အသစ္ လဲလွယ္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ဂရန္ျဖစ္ရင္ေတာ့ အႏွစ္(၉ဝ)တိုင္ေအာင္ သံုးႀကိမ္သံုးခါအထိ လဲလွယ္ ပိုင္ခြင့္ရွိပါတယ္။ ယင္းဂရန္မ်ိဳးဟာ ႏွစ္(၉ဝ)ထိ ေပးတယ္လို႔ ဆိုေပမဲ့လည္း ေတာက္ေလွ်ာက္ေပးျခင္း မဟုတ္ဘဲ ႏွစ္(၃ဝ)စီ လီ၍ ေပးျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ (၃ဝ) သက္တမ္း ကုန္ဆံုးပါက အသစ္ထပ္မံ ေလွ်ာက္ထားရန္မလိုဘဲ တစ္ၾကိမ္လွ်င္ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္(၃ဝ) စီ သက္တမ္းတိုးခြင့္ကိုသာ ေလွ်ာက္ရပါမယ္။ သက္တန္းလာတိုးတာကို ျငင္းပယ္ခြင့္ မရွိပါဘူး။ ဂရန္ခ်ေပးတဲ့ ပံုစံက Land Revenue II / Lease I & I (a), Form of Lease of Town Land with the Power of Renewal up to Ninety Years ျဖစ္ပါတယ္။

အႏွစ္ (၃ဝ) သက္တမ္းကုန္ဆံုးတာနဲ႔ သက္တမ္း ထပ္မံလဲခြင့္ မရွိဘဲ ကုန္ဆုံးသြားတဲ့ (Without the Power of Renewal) အသစ္လဲလွယ္ပိုင္ခြင့္မရွိေသာ ဂရန္ျဖစ္ရင္ေတာ့ သက္တန္းကုန္ဆံုးတဲ့ ႏွစ္(၃ဝ)ျပည့္တိုင္း ဂရန္အသစ္ ျပန္ေလွ်ာက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂရန္ သက္တန္းအသစ္ ေလွ်ာက္ထားမႈကို ေျမအငွါးခ်ပိုင္ခြင့္ရွိသူက ျငင္းခ်င္လည္း ျငင္းႏိုင္၊ အသစ္ထပ္ေပးခ်င္မွလည္း ေပးႏိုင္တဲ့ ဂရန္ျဖစ္ပါတယ္။ (ေအာက္ျမန္မာ ျပည္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ေက်း႐ြာေျမမ်ား နည္းဥပေဒ - ၇ အရ )

(ဂ) ႏွစ္တိုအငွားဂရန္ (Lease of Short Term)

ေျမေပၚမွာ အေတာ္အသင့္ ေတာင့္တင္းခိုင္မာမႈရွိၿပီး သင့္ေလွ်ာ္တဲ့ သက္တမ္းပမာဏ ေနထိုင္ အသံုးျပဳ ႏိုင္မဲ့ အေဆာက္အဦး ေဆာက္လုပ္ထားျခင္း (သို႔) ယင္းေျမကြက္ဟာ ယခင္က လိုင္စင္ (သို႔) က်ဴးေက်ာ္အဆင့္ သာ သတ္မွတ္ထားခဲ့ရာက ယခုမွ ဂရန္စတင္ေပးရန္ ႀကံ႐ြယ္ျခင္းျဖစ္ပါက ႏွစ္တိုဂရန္ပဲ ခ်ထားေပးရန္ ျဖစ္ပါ တယ္။ ခြင့္ျပဳကာလ (၁ဝ) ႏွစ္မွ (၁၅) ႏွစ္အတြက္ ကာလတို ခ်ထားႏိုင္ပါတယ္။ ယင္းအငွားဂရန္မွာလည္း ဂရန္ သက္တမ္း ကုန္ဆံုးတိုင္း အသစ္ျပန္ေလွ်ာက္ရမည့္ ဂရန္ (Without power of Renewal ) ဂရန္ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ သက္တန္းကုန္ရင္ အသစ္ထပ္ေပးမယ္လို႔ အာမမခံပါဘူး။ အသုံးျပဳရတဲ့ ပုံစံမွာ LandRevenue II / L.B Lease I & I (a) ; Form of Lease for Short Term without Power of Renewal under the Lower Burma Town and Village Lands Act ျဖစ္ပါတယ္။

(ေအာက္ျမန္မာျပည္ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ားနည္းဥပေဒ - ၈ ႏွင့္ ၂၉ အရ)

(ဃ) လိုင္စင္ ( License)

ၿမိဳ႕ေျမ တိုးခ်ဲ႕အကြက္အသစ္မ်ား အတြက္လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕႐ြာမ်ား စစ္ေဘး၊ မီးေဘး၊ေလေဘး ဒဏ္သင့္ လို႔ ပ်က္စီးရာက ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး ကာလမွာလည္းေကာင္း၊ တည္ၿငိမ္တဲ့ ေနထိုင္မႈ မရွိေသးတဲ့အေပၚ မူတည္ၿပီး သက္တမ္းတို ေနခြင့္ျပဳထားတဲ့ ၿမိဳ႕ေျမေနထိုင္ခြင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ျပရပ္ကြက္ တည္ၿငိမ္မႈမရွိေသးတဲ့ ေနရာေတြမွာ ယာယီအားျဖင့္ ေျမေခတၱအသံုးျပဳႏိုင္ရန္အတြက္ လိုင္စင္ခ်ထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သက္တမ္းအား ျဖင့္ (၃)ႏွစ္ထက္ပိုၿပီး ခြင့္မျပဳႏိုင္ပါဘူး။ အထက္ျမန္မာျပည္ ေျမႏွင့္အခြန္နည္းဥပေဒ ၅၁(က)(၁) (၂) ႏွင့္ ေအာက္ ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား လက္စြဲဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ (၇)၊ နည္းဥပေဒ (၈)တို႔မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ႏွစ္ရွည္/ ႏွစ္တို ဂရန္ခ်ေပးသင့္တဲ့ ေျမမ်ားမွ အပျဖစ္ေသာ စနစ္တက် ၿမိဳကြက္မရိုက္ရေသးတဲ့ ေနရာေတြမွာ ႏွစ္ရွည္ (သို႔မ ဟုတ္) ႏွစ္တိုဂရန္မ်ား ထုတ္မေပးရဘဲ (ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား လက္စြဲဥပေဒ၊ နည္း ဥပေဒ အပိုဒ္ (၃ဝ) ႏွင့္ (၃၄)အရ) ယာယီပါမစ္နဲ႔ လိုင္စင္ကိုသာ ထုတ္ေပးရေလ့ ရွိပါတယ္။ လိုင္စင္ခ်ေပးရတဲ့ အခြန္ပံုစံ ကေတာ့ Land Revenue II / L.B License 2 ျဖစ္ပါတယ္။

လိုင္စင္မွာ ထူးျခားတာက ဂရန္ခ်ထားေပးသေလာက္ စိစစ္မႈ မရွိတာ၊ တင္းက်ပ္တဲ့ စည္းကမ္းမထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပုဒ္မ ၁၆ (က)မွာ ဂရန္ေတြ၊ အငွါးဂရန္ေတြကို အစိုးရ (Governor) ဒါမွမဟုတ္ အစိုးရ ကိုယ္စား ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိ (အေရးပိုင္)က ခ်ထားရန္ နဲ႔ လိုင္စင္ကိုေတာ့ ၁၆ (ခ) မွာ Notification B အရ တာ၀န္ေပးထားတဲ့ အခြန္အရာရွိက ေပးရန္လို႔ ခြဲထားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာကြာသလဲ မေမးပါနဲ႔။ ကြာပါ့ ဗ်ား ။ ပုဒ္မ ၁၆ (ခ) အရ လိုင္စင္ေပးႏိုင္တဲ့ အခြန္အရာရွိဆိုတာ နယ္ပိုင္၊ ၿမိဳ႕ပိုင္၊ ကေန သူႀကီးအထိေတာင္ အခြင့္ အာဏာ အပ္ထားလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အလြယ္ခ်ေပးနိုင္ေအာင္ စီစဥ္ေပးသလို အခိ်န္တိုအတြင္း အလြယ္တကူ ျပန္သိမ္းႏိုင္ေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ ေျမေပါ့ဗ်ာ။ လိုင္စင္ေပးထားဆဲမွာကို (၃) လအတြင္း ေျမမွ ထြက္ခြါရန္ ႏို႔တစ္စာ ခ်ၿပီး အခ်ိန္မေရြး ႏွင္ထုတ္ႏိုင္ပါတယ္။

(င) ပါမစ္ ( Permit )

အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာ disposal land ကို အသံုးျပဳႏုိင္မည့္အခြင့္အေရး Right in land မွာ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်းရြာေျမမ်ား အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ-၄ (၇)၊ ပုဒ္မ-၇ (က) နဲ႔ ပုဒ္မ ၁၆ (က)၊ (ခ) တုိ႔အရ Grant, Lease, License (၃)မ်ိဳးျဖင့္သာ သံုးစြဲခြင့္ရရွိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၿမိဳ႕သစ္ေတြ အကြက္ရိုက္တဲ့အခါ ခ်ေပးေလ့ရွိတဲ့ ပါမစ္ေျမဆိုတာ ရွိျပန္ေသးတယ္။

ပါမစ္ေျမကို သိနားလည္ဘို႔ ခုေခတ္မွာ အေရးပါလာပါတယ္။ န.၀.တ တက္လာၿပီး ၿမိဳ႕နယ္တိုင္း လိုလိုမွာ ၿမိဳ႕သစ္ရြာသစ္ေတြ တည္ေထာင္ၾကတဲ့အခါ အကြက္ရိုက္ၿပီး ေျမပါမစ္ ထုတ္ေပးၾကတဲ့အတြက္ ျမိဳ႕သစ္ ေျမခ်ပါမစ္ Permit ေတြ တျပည္လံုး ပလူပ်ံလာပါတယ္။ ပါမစ္ဆိုတာဟာ ေျမေနရာ ခ်ထားသည့္အမိန္႔သာ ျဖစ္ၿပီး တရားဝင္ ေျမအသံုးျပဳခြင့္ အမိန္႔၊ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္အမိန္႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ၿမိဳ႕ေျမအတြင္း ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊ ေနထိုင္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ လို႔ ၁၈၉၈ ခုႏွစ္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ျမိဳ႕ႏွင့္ေက်းရြာေျမမ်ား အက္ဥပေဒ အခန္း-၂၊ ပုဒ္မ-၇၊ ပုဒ္မ ၈ နဲ႔ ပုဒ္မ ၁၆ တို႔ အရ သတ္မွတ္ထားရာမွာ ပါမစ္ကို ေဖၚျပထားတာ မေတြ႔ပါဘူး။ အစိုးရေျမကို အသံုးျပဳႏိုင္ဘို႔က သတ္မွတ္ကာလ တစ္ခုအတြက္ ေျမငွါးရမ္းသံုးစြဲခြင့္ ရရွိဘို႔္ ဂရန္စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆို ငွါးရမ္းရပါတယ္။ အစိုးရကိုယ္စား ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်းရြာေျမ မ်ားအက္ဥပေဒပါ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာမ်ားအရ ခန္႔အပ္တာဝန္ေပးထားတဲ့ အခြန္ေတာ္အရာရွိနဲ႔ ေျမအသံုးျပဳမဲ့ ကာ ယကံရွင္အၾကား လက္မွတ္ေရးထိုး ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ ေျမငွားရမ္းသံုးစြဲခြင့္ ဂရန္စာခ်ဳပ္၊ အငွားစာခ်ဳပ္ လိုအပ္ပါတယ္။

ပါမစ္ဟာ ဂရန္အဆင့္ မဟုတ္ပါဘူး။ ပါမစ္ရသူဟာ ေျမကြက္မွာ အိမ္ေဆာက္ ေနႏိုင္ရန္ ခ်ထားခံရသူသာ ျဖစ္ၿပီး အစိုးရေျမကို တရားဝင္သံုးစြဲခြင့္ မရရွိေသးဟု ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ လိုင္စင္ကမွ ေျမကို ေခတၱအသံုးျပဳခြင့္ ၃ နွစ္ လ႔ို ပါရွိ ေသးတာမို႔ ပါမစ္ဟာ လိုင္စင္ေလာက္ေတာင္ အာနိသင္ မရွိပါဘူး။ သတ္မွတ္ကာလအတြင္း ခ်ထားေျမကြက္ကို အေဆာက္အဦး မေဆာက္ရင္ ေျမခ်ထားမႈကို ျပန္ဖ်က္သိမ္းမည္လို႔ေတာင္ ပါမစ္မွာ Notice ေပးထားတတ္ပါ ေသးတယ္။

ေျမခ်ထားခံရသူ/ ပါမစ္ရသူက မိမိအမည္နဲ႔ ေျမကို တရားဝင္သံုးစြဲခြင့္ ရလိုရင္ျဖင့္ အငွါးဂရန္၊ ဂရန္၊ ဒါမွမဟုတ္ လိုင္စင္ တစ္ခုခု ထပ္ၿပီးေတာ့ကို ေလွ်ာက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ပါမစ္နဲ႔ ခ်ထားေျမမ်ားကို အေမြဆက္ခံခြင့္ လႊဲေျပာင္းပိုင္ခြင့္ မရွိပါဘူး။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တရားစီရင္ ထံုး စာမ်က္ႏွာ ၈၇ မွာ ေဖၚျပခဲ့တဲ့ ေတာင္ဥကၠလာပၿမိဳ႕နယ္က အိုးအိမ္မွခ်ထားတဲ့ အစိုးရေျမကို ေဒၚၿမိဳင္ဆိုသူက ပါမစ္ရခဲ့ၿပီး ေဒၚၿမိဳင္ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ေဒၚၿမိဳင္ရဲ႕ အေမြစား ေမြခံေတြက အေမြဆက္ခံခြင့္ ေတာင္းခံတဲ့အခါ အဲဒီ ေျမကြက္ဟာ ေနခြင့္လက္မွတ္ permit ျဖင့္ ရရွိထားတဲ့ေျမသာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေမြဆက္ခံခြင့္ မရွိလ႔ို စီရင္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တာ ေလ့လာေတြ႔ရွိ ရပါတယ္။ ပါမစ္ရရွိသူကို ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ေပးထားတယ္လို႔ တရားစီရင္ထံုးမ်ားမွာ ဆံုးျဖတ္ထားျခင္း မရွိပါဘူး၊ ပါမစ္ေျမကို ေရာင္း၀ယ္ လႊဲေျပာင္းရင္ တရားဝင္ စာခ်ဳပ္စာတမ္းေတာင္ လုပ္ခြင့္ မေပးရပါဘူး။ Entry procedure of I.A Register Instructions ေတြမွာလည္း ပါမစ္ရသူ အမည္ကို ၁-က မွာ တရားဝင္မွတ္သား ေျပာင္းလဲေရးသြင္းျခင္း မျပဳရေသးဘဲ ယင္းပါမစ္ ေျမကြက္ကို အစိုးရေျမ အျဖစ္သာ မွတ္သား ထားရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ယင္းေျမကြက္အတြက္ I-A မွာ အစိုးရေျမလို႔ ေရးသြင္းရၿပီး ေအာက္မွာ ကြင္းစကြင္းပိတ္နဲ႔ ပါမစ္ရသူအမည္ကုိ ခဲနဲ႔မွတ္သားထားရၿပီး အဲဒီပုဂၢိဳလ္ကို (Recognized squatter)လို႔ သတ္မွတ္ၿပီး ဂရန္မက်ေသး မီအတြင္း က်ဴးေက်ာ္ခြန္စည္းၾကပ္ရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ဆရာသမားမ်ားက သြန္သင္ ညႊန္ျပခဲ့ဘူးပါတယ္။

G.A ၏ ဂရန္အမွဳတြဲကို ေျမစာရင္းဌာနက ေဆာင္ရြက္ေပးမႈ

၇။ အခု ကၽြန္ေတာ္တင္ျပေနတာက ဂရန္ဘယ္လိုေပးသလဲဆိုတဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း အေသးစိတ္ကို တင္ျပ ေနတာ မဟုတ္ပဲ ဂရန္ရဲ႕ သေဘာတရားနဲ႔ ဂရန္ေပးတဲ့ လုပ္ငန္းႀကီးမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေျမစာရင္းက ဘယ္လို ပါ၀င္ ပတ္သက္ လုပ္ေဆာင္ေပးရသလဲဆိုတဲ့ အပိုင္းေလးကိုသာ တင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ၿမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္း႐ံုးမ်ားအေနနဲ႔ ၿမိဳ႕/ေျမဂရန္ အမႈတြဲတိုင္းမွန္သမွ် စေလွ်ာက္ၿပီဆိုကတည္းက ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ေျမကြက္အတြက္ ေျမစာရင္း ပံုစံ ၁၀၅၊ ေျမပံုေရးကူး ဆြဲေပးရျခင္းနဲ႔ ပထမဆံုး ပါ၀င္ ပတ္သက္လာရပါတယ္္။ ဂရန္ေလွ်ာက္သူဟာ ဘယ္ေျမကြက္၊ အတိုင္းအတာ၊ ပံုသ႑န္ ဘယ္လိုအတြက္ လူေနထိုင္ဘို႔၊ စီးပြါးေရးလုပ္ငန္း လုပ္ဘို႔၊ သာသနာေျမ သံုးဘို႔ စတဲ့ ေလွ်ာက္ထားရတဲ့ အေၾကာင္းအရာနဲ႔ ပံုစံ ၁၀၅ နဲ႔ Site Plan, အေဆာက္အဦပံုစံေတြ ပူးတြဲ ေလွ်ာက္လႊာတင္မွ G.A က ဂရန္အမႈတြဲ စဖြင့္ပါတယ္။ အမႈတြဲဖြင့္ၿပီးတာနဲ႔ အမႈတြဲမွာ ပါရမဲ့ အခ်က္ေတြ ျပည့္စံု တယ္ဆိုရင္ ေျမကို စတင္ စိစစ္ပါေတာ့တယ္။ ဘယ္သူက စိစစ္ေပးရလဲဆိုေတာ့ ေျမစာရင္းကေပ့ါ။ ဒီေတာ့ အမႈတြဲကို ေျမစာရင္းကို ပို႔ပါတယ္။ ေျမစာရင္းဌာနကို GA က အမွဳတြဲ ပို႔လာတဲ့အခါ ဘယ္အခ်ိန္ေတြမွာ ပို႔မွာလဲ၊ ဘာေတြလုပ္ေပးဖို႔ ပို႔တာ လဲ ဆိုတာ ဆက္တင္ျပေပးပါမယ္။

ေျမရာဇ၀င္စိစစ္ျခင္း၊

၈။ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား လက္စြဲဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ (၁၄) အရ ဂရန္ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ေျမကို ေလွ်ာက္လႊာလက္ခံသူ အခြန္ေတာ္အရာ႐ွိက အမႈတြဲဖြင့္၊ မွတ္ပံုတင္ၿပီးရင္ အစိုးရမွခ်ထား ေပးပိုင္ခြင့္႐ွိတဲ့ ေျမ ဟုတ္/မဟုတ္နဲ႔ အျခားေမးျမန္း စံုစမ္းသင့္တဲ့ အခ်က္မ်ားအတြက္ စီစစ္မွတ္ခ်က္ျပဳ ျပန္ၾကားေပးပါရန္ မွတ္ ခ်က္ႏွင့္တကြ ျမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္းဦးစီးဌာနသို႔ ေပးပို႔လာတဲ့အခါမွာ ေလွ်ာက္ထားတဲ့ေျမရဲ႕ ေျမရာဇဝင္ကို ေဖၚျပ ေပးရန္နဲ႔ အစိုးရက ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ဟုတ္/မဟုတ္ မွတ္ခ်က္ျပဳေပးရန္အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေထြ/အုပ္ မွ ေျမစာရင္းဌာနကို ေပးပို႔လာတဲ့ ဂရန္အမႈတြဲမွာ ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိ သိရွိလိုတဲ့ ေလွ်ာက္ထားေျမနဲ႔သက္ဆိုင္ တဲ့ အခ်က္ေတြကို ေျမစာရင္းဌာနမွာရွိတဲ့ မွတ္တမ္း ေျမပံု စာရင္းမ်ားကို အေျခခံၿပီး ျပည့္စံုေအာင္ ေဖာ္ျပမွတ္ခ်က္ ျပဳ ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေပးပို႔ေရာက္ရွိလာတဲ့ ဂရန္အမႈတြဲေတြကို လက္ခံရရွိခ်ိန္မွစၿပီး မူလ GA ရံုးကို ျပန္လည္ ေပးပို႔သည္အထိ ေဆာင္ရြက္တဲ့ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္ကို ေျမစာရင္းပံုစံ (၁၂၉) (Transit Register) “ေျမစာရင္း ႐ံုးသို႔ အေရးယူၿပီးျပန္ပို႔ရန္ ေပးပို႔ေသာအမႈတြဲမ်ားႏွင့္ ေလွ်ာက္လႊာမ်ားစာရင္း မွတ္ပုံတင္စာအုပ္ ” နဲ႔ မွတ္တမ္းတင္ ထိန္းသိမ္း ေဆာင္႐ြက္ရပါတယ္။

(က) ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိသိရွိလိုတဲ့အခ်က္မ်ား

ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိမ်ား အေနျဖင့္ ဂရန္ေလွ်ာက္ထားေသာေျမနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းလို႔ ဘယ္အခ်က္ေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးရမွာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ တိုင္းမင္းၾကီးမ်ား၊ ဘဏၰာေတာ္မင္းၾကီးမ်ားရဲ႕ ျပဌာန္းၫႊန္ၾကား သတ္မွတ္ ထားခ်က္ေတြ ရွိျပီးျဖစ္ပါတယ္

Photo credit : original uploader

Credit : Zaw Min (Nat Mauk)