ျမန္မာႏိုင္ငံေငြေရးေၾကးေရးစနစ္၏ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခအေန

ျမန္မာႏိုင္ငံေငြေရးေၾကးေရးစနစ္၏ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခအေန

နိဒါန္း

      လြတ္လပ္ေရးမတိုင္မီ ျမန္မာႏိုင္ငံအား ဂ်ပန္ႏွင့္ အဂၤလိပ္တို႕ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကာလက ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိပ္ကမ္းျမိဳ႕ၾကီးမ်ားႏွင့္ရန္ကုန္ျမိဳ႕တို႕တြင္ ဘဏ္မ်ားဖြင့္လွစ္ကာ ေငြမ်ားေခ်းယူျခင္းလုပ္ငန္းကို ႏွစ္တို၊ ႏွစ္လတ္၊ ႏွစ္ရွည္ ေခ်းေငြမ်ားကို ေငြထုတ္ေခ်းခဲ့ပါသည္။

          ထို႕ျပင္စာတိုက္ ေငြစုလုပ္ငန္းႏွင့္ ေငြလႊဲပို႕လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကျပီး ရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္ စေတာ့ေစ်းကြက္ငယ္တစ္ခု ရွိခဲ့ကာ ႏိုင္ငံျခားသားပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ႏိုင္ငံျခားသံုးေငြ ေစ်းကြက္တစ္ခု လည္း ရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္ရွိခဲ့ျပီး အျခားအဓိကႏိုင္ငံျခား သံုးေငြမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း စကၤာပူႏွင့္ ေဟာင္ေကာင္ ေဒၚလာမ်ားျဖင့္ လည္းေကာင္း အေရာင္းအ၀ယ္ျပဳခဲ့ၾကပါသည္။

          ၁၉၃၄ မတိုင္မီက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ Imperial Bank of India က ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္လုပ္ငန္းႏွင့္ ဗဟိုဘဏ္လုပ္ငန္း တစ္စိတ္တစ္ေဒသကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျပီး ေငြစကၠဴထုတ္ေ၀ျခင္း လုပ္ငန္းကိုမူ အိႏၵိယအစိုးရက တာ၀န္ယူထုတ္ေ၀ခဲ့ပါသည္။

          ၁၉၃၄ ခုႏွစ္တြင္ Reserve Bank of India က ျမန္မာႏိုင္ငံရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္ ဘဏ္ခြဲဖြင့္လွစ္ကာ ေငြေၾကးထုတ္ေ၀မႈကို တစ္ဦးတည္း တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။

          စစ္အတြင္းကာလတြင္ ဂ်ပန္အစိုးရက ျမန္မာျပည္အစိုးရဘဏ္ကို ၁၉၄၄ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ျပီး ယိုကိုဟားမားစပီးရွီးဘဏ္ ၊ ခ်က္တီနန္ဘဏ္ႏွင့္ အာဇတ္ဟင္းဘဏ္တို႕ကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဖြင့္လွစ္ကာ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။

          စစ္ျပီးေခတ္ Reserve Bank of India ၏ ရံုးခြဲက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဗဟိုဘဏ္၏ လုပ္ငန္းအခ်ိဳ႕ကို ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။

၂။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ား ႏွင့္ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မ်ားအေစာပိုင္း ေငြေရးေၾကးေရးစနစ္၏ ဖြဲ႕စည္းပံု

ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဘဏ္

          ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဧျပီလတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံေငြေၾကးအုပ္ခ်ဳပ္မႈအဖြဲ႕က စီမံခန္႕ခြဲသည့္ သီးျခားေငြေၾကးစနစ္ကို တည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၄၇ခုႏွစ္၊ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဘဏ္ဥပေဒကို ျပဌာန္းကာ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဘဏ္ကို ဗဟိုဘဏ္အျဖစ္ တည္ေထာင္ခဲ့ျပီး၊ အိႏိၵယျပည္ရီဇတ္ဘဏ္၊ ရန္ကုန္ဘဏ္ခြဲ၏ ဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ားကို လႊဲေျပာင္းယူခဲ့ပါသည္။

          ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္မ်ား (၂၀)အနက္ (၁၈)ဘဏ္မွာ ျပည္ပတြင္ ရံုးခ်ဳပ္ရွိေသာ ႏိုင္ငံျခားသားပိုင္ဘဏ္မ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။

ႏိုင္ငံေတာ္စိုက္ပ်ိဳးေရးဘဏ္

          ၁၉၅၃ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁) ရက္ေန႕တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္စိုက္ပ်ိဳးေရးဘဏ္ အက္ဥပေဒကို ျပဌာန္း၍ ႏိုင္ငံေတာ္စိုက္ပ်ိဳးေရးဘဏ္ကို စတင္ဖြင့္လွစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ရာသီအလိုက္ ေခ်းေငြမ်ားအျပင္ ကာလတိုႏွင့္ ကာလရွည္ ေခ်းေငြမ်ားကိုပါ ထုတ္ေခ်းခဲ့ပါသည္။

ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္မ်ား

          ၁၉၅၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္အက္ဥပေဒကို ျပဌာန္း၍ ႏိုင္ငံေတာ္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္ကို ဖြင့္လွစ္၍ လုပ္ငန္းကိုလုပ္ကိုင္ခဲ့ရာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ေငြေရးေၾကးေရးစနစ္တြင္ အေရးပါေသာ ဘဏ္ၾကီးျဖစ္ခဲ့ပါသည္။

တုိင္းရင္းသားပုဂၢလိကပိုင္ဘဏ္မ်ား

          ယင္းအခ်ိန္ကရွိခဲ့ေသာ တိုင္းရင္းသားပုဂၢလိကပိုင္ဘဏ္မ်ားမွာ-

(၁)     အင္း၀ဘဏ္လီမိတက္

(၂)     ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံသမ၀ါယမဘဏ္လီမိတက္

(၃)     အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံဘဏ္လီမိတက္

(၄)     ျမန္မာအမ်ိဳးသားဘဏ္လီမိတက္

(၅)     ျမန္မာႏိုင္ငံအေရွ႕ပိုင္းဘဏ္လီမိတက္

(၆)     ရန္ကုန္ဘဏ္လီမိတက္

(၇)     ပို႕ကုန္သြင္းကုန္ဘဏ္လီမိတက္

(၈)     ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္လီမိတက္

(၉)     ထား၀ယ္ဘဏ္လီမိတက္

(၁၀)    ျမန္မာႏိုင္ငံကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္လီမိတက္တို႕ ျဖစ္ၾကပါသည္။

          ေခၽြတာစုေဆာင္းေရးႏွင့္ အာမခံစာခ်ဳပ္မ်ားဌာနက ေငြစုဘဏ္လုပ္ငန္းကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။

          အာမခံလုပ္ငန္းတြင္လည္း ႏိုင္ငံပိုင္အာမခံကုမၸဏီမ်ားႏွင့္အတူ ႏုိင္ငံျခားအာမခံကုမၸဏီမ်ားကလည္း အာမခံလုပ္ငန္းမ်ားတြင္  ပါ၀င္လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။

          ျပည္သူ႕ေငြေခ်းကုမၸဏီလီမိတက္ကလည္း အေသးစားေခ်းေငြလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။

ႏိုင္ငံျခားဘဏ္မ်ား

          ယင္းအခ်ိန္က ျမန္မာႏိုင္ငံေငြေရးေၾကးေရးစနစ္တြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနေသာ ႏိုင္ငံျခားဘဏ္မ်ားမွာ

(၁)     အိႏိၵယဗဟိုဘဏ္လီမိတက္ (Central Bank of India Ltd.)

(၂)     ခ်ာတာဘဏ္ (Chertered Bank)

(၃)     ဟာဘစ္ဘဏ္(ႏိုင္ငံရပ္ျခား) လီမိတက္ (Habib Overseas Ltd.)

(၄)     ေဟာင္ေကာင္ႏွင့္ ရွန္ဟဲဘဏ္လုပ္ငန္း ေကာ္ပိုေရးရွင္း (Hongkong and Shanghai Banking       Corporation)

 (၅)    အိႏိၵယႏိုင္ငံရပ္ျခားဘဏ္လီမိတက္ (Indian Overseas Bank Ltd.)

(၆)     မာကင္တိုင္ဘဏ္လီမိတက္ (Mercantile Bank Ltd.)

(၇)     နယ္ရွင္နယ္ႏွင့္ ဂရင္းေလးဘဏ္လီမိတက္ (National and Grindlays Bank Ltd.)

(ဂ)     နယ္သာလန္ေရာင္း၀ယ္ေရးအသင္း (Netherlands Trading  Society)

(၉)     ႏိုင္ငံရပ္ျခားတရုတ္ဘဏ္ေကာ္ပိုေရးရွင္းလီမိတက္ (Oversea- Chinese Banking Corporation Ltd.)

 (၁၀)   ပန္ဂ်ပ္အမိ်ဳးသားဘဏ္လီမိတက္ (Punjab National Bank Ltd.)

(၁၁)    ယူႏိုက္တက္ေကာ္မာရွယ္ဘဏ္လီမိတက္ (United Commercial bank Ltd.)

(၁၂)    တရုတ္ျပည္သူ႕ဘဏ္ (Bank of China)

(၁၃)    ဆက္သြယ္ေရးဘဏ္ (Bank of Communications)

(၁၄)    အိႏိၵယႏိုင္ငံပိုင္ဘဏ္ (State Bank of India) တို႕ျဖစ္ပါသည္။    

၃။       ၁၉၆၃ ခုႏွစ္မ်ားမွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ကုန္ပိုင္းအထိ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္အတြင္း ေငြေရးေၾကးေရး စနစ္၏ ဖြဲ႕စည္းပံုတစ္ခုတည္းေသာ ဘဏ္စနစ္

          ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ စတင္က်င့္သံုးခဲ့သည့္ ၁၉၆၂ ခုေနာက္ပိုင္း၊ ဆိုရွယ္လစ္ဘဏ္လုပ္ငန္း ထူေထာင္ရန္ ၁၉၆၃ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၃) ရက္ေန႕တြင္ ဘဏ္မ်ားကို ျပည္သူပိုင္သိမ္း၍ ျပည္သူ႕ဘဏ္မ်ား အျဖစ္ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ရာျပည္သူဘဏ္အမွတ္(၃၁)အထိရွိခဲ့ပါသည္။ထို႕ေၾကာင့္ ေငြေရးေၾကးေရး စနစ္အတြင္း-

(၁) ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဘဏ္

(၂) ႏိုင္ငံေတာ္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္

(၃) စက္မႈလက္မႈတိုးတက္ဖြ႕ံျဖိဳးေရးဘဏ္

(၄) ေခၽြတာစုေဆာင္းေရးႏွင့္ အာမခံစာခ်ဳပ္မ်ားဆိုင္ရာဌာန

(၅) ျမိဳ႕နယ္အရပ္ရပ္ရွိေငြတိုက္မ်ားႏွင့္ ေငြတိုက္ခြဲမ်ား

(၆) ျပည္သူ႕ဘဏ္မ်ား (၃၁)ခု

(၇) ျပည္ေထာင္စုအာမခံစနစ္အဖြဲ႕

(၈) ျပည္သူ႕ေငြေခ်းကုမၸဏီလီမိတက္

(၉) ႏိုင္ငံေတာ္ စိုက္ပ်ိဳးေရးဘဏ္တို႕ ပါ၀င္ပါသည္။

          ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္၏ လိုအပ္ခ်က္ႏွင့္အညီ ႏိုင္ငံေတာ္ေငြေရးေၾကးေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အားလံုး၏ ေငြေၾကးအရင္းအျမစ္မ်ားကို ေပါင္းစည္းရန္လိုအပ္ေသာေၾကာင့္ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္၊ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္သူ႕ဘဏ္ဥပေဒကိုျပဌာန္း၍ အဆင့္(၅)ဆင့္ျဖင့္ ပူးေပါင္းခဲ့ေသာ ေငြေရးေၾကးေရး အဖြဲ႕အစည္း မ်ားကို တစ္ခုတည္းေသာ ဘဏ္ျဖစ္သည့္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံျပည္သူ႕ဘဏ္အျဖစ္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဗဟိုဘဏ္၏ လုပ္ငန္းမ်ားသာမက ဘဏ္လုပ္ငန္းအားလံုးႏွင့္ အာမခံလုပ္ငန္းကိုပါ အထူးဌာန(၁၁)ဌာန ဖြဲ႕စည္း၍ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။

ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ ဘဏ္စနစ္

          ႏိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအား စီးပြားေရးဆန္ဆန္ေဆာင္ရြက္ရန္ ခ်မွတ္ခဲ့ေသာ လမ္းညႊန္ခ်က္ မ်ားႏွင့္အညီ ေငြေရးေၾကးေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို လုပ္ငန္းသဘာ၀အလိုက္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းရန္ လိုအပ္လာသျဖင့္ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ ဘဏ္ဥပေဒသစ္အရ၊ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါသည္။

          - ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံဘဏ္သည္ ဗဟိုဘဏ္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊

          - ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္သည္ ျပည္တြင္းကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊

          - ျမန္မာႏိုင္ငံျခားကုန္သြယ္မႈဘဏ္သည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေငြေပးေငြယူကိစၥရပ္မ်ားကိုလည္းေကာင္း၊

          - ျမန္မာ့စိုက္ပ်ိဳးေရးဘဏ္သည္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ႏွစ္တို၊ ႏွစ္လတ္၊ ႏွစ္ရွည္ေခ်းေငြမ်ား                       ကိုလည္းေကာင္း၊

ျမန္မာ့အေသးစားေခ်းေငြလုပ္ငန္း -  သည္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္၏ လက္ေအာက္ခံအဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ထားရွိကာ အေသးစားေငြေခ်းလုပ္ငန္းမ်ားကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။

အာမခံလုပ္ငန္းဌာနမွာ - ဘဏ္လုပ္ငန္းစနစ္မွခြဲထုတ္၍ သီးျခားအဖဲြ႕အစည္းအေနျဖင့္ အာမခံလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။

၄။       ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ကုန္ပိုင္း ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ က်င့္သံုးခ်ိန္မွ ယေန႕အထိ ေငြေရးေၾကးေရးစနစ္၏ ဖြဲ႕စည္းပံု

(က)    ဥပေဒမ်ားျပဌာန္းျခင္း

                   (၁) ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈဥပေဒ (၁၉၈၈ ခုႏွစ္)

                   (၂) ႏိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားဥပေဒ (၁၉၈၉ ခုႏွစ္)

                   (၃) ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဗဟိုဘဏ္ဥပေဒ (၁၉၉၀ ခုႏွစ္)

                   (၄) ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ေငြေရးေၾကးေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားဥပေဒ (၁၉၉၀ ခုႏွစ္)

                   (၅) ျမန္မာ့စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ ေက်းလက္ဖြ႕ံျဖိဳးေရးဘဏ္ဥပေဒ (၁၉၉၁ ခုႏွစ္)

                   (၆) ျမန္မာ့အာမခံ လုပ္ငန္းဥပေဒ (၁၉၉၃ ခုႏွစ္)

                   (၇) အာမခံလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ခြင့္ဥပေဒ (၁၉၉၆ ခုႏွစ္)

(ခ)     ဘဏ္လုပ္ငန္းဆိုင္ရာအဖြ႕ဲအစည္းမ်ား

                   (၁) ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဗဟိုဘဏ္

                   (၂) ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္

                   (၃) ျမန္မာ့ႏိုင္ငံျခားကုန္သြယ္မႈဘဏ္

                   (၄) ျမန္မာ့ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ ႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးဘဏ္

                   (၅) ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းမ်ားဘဏ္

                   (၆) ျပည္တြင္းပုဂၢလိက ဘဏ္မ်ား

                   (၇) ႏိုင္ငံျခားဘဏ္မ်ား၏ ကိုယ္စားလွယ္ရံုးခြဲမ်ား

                   (၈) ျမန္မာႏိုင္ငံဘဏ္အသင္းႀကီး

(ဂ)     ဘဏ္လုပ္ငန္းမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား

                   (၁) ျမန္မာ့အာမခံလုပ္ငန္း

                   (၂) ျမန္မာအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အာမခံေကာ္ပိုေရးရွင္း

                   (၃) ျမန္မာ့အေသးစားေခ်းေငြလုပ္ငန္း

                   (၄) ပုဂၢလိက အေပါင္ဆိုင္မ်ား

Source : MBA Notes